PO Odnosi i priprema naroda na otpor

Društveno-ekonomski i politički procesi 90-tih godina, XX vijeka, u Jugoslaviji su imali odraza u svim segmentima društva. Posebno je to podstaklo
demokratske procese u obrazovanju višepartijskog političkog sistema, a time i sloboda građana. Nasuprot ovim pozitivnim političkim procesima , ekonomski razvoj ,
a posebno proizvodnja i razmjena su stagnirali, pa i opadali. To se negativno odražavalo na standard života i raspoloženje radnika i građana. Iz takvih ekonomskih i
proizvodnih odnosa i raspoloženja građana oživljavala su nacionalistička osjećanja i homogenizacija naroda na nacionalnoj osnovi. Sve je to izazivalo osjećanja straha i
zabrinutost među ljudima. Kolektivno pamćenje na minulu prošlost i međunacionalne sukobe, stradanja i egzodus naroda izazivali su strah za budućnost.
U takvim okolnostima su formirane političke stranke i održani prvi višepartiski parlamentarni izbori u posljednjih pola vijeka.

Novoizabrani predstavnici republika nisu uspjeli naći demokratska rješenja u organizaciji i funkcionisanju Federacije, sto je dovelo do osamostaljivanja pojedinih
republika, a da bi to spriječile konzervativne snage Srbije,koje su ostvarile kontrolu nad JNA, otpočele su rat u Sloveniji, Hrvatskoj i Bosni i Hercegovini.

Borbena dejstva u Bosni i Hercegovini su počela 6.4.1992.god., masovnim granatiranjem Sarajeva. Na području zavidovićke općine borbena dejstva su počela
29.5.1992.god., napadom agresorskih snaga na selo Smailbašiće. Od tada pa do konca 1995.god trajala su borbena dejstva. Stotine ljudi su poginule, a hiljade ranjene.
Mnoga sela i zaseoci su razrušena. Njihovi stanovnici su pretvoreni u izbjeglice koje su migrirale, a hiljade njih su emigrirale u Zapadnu Evropu, Kanadu, Ameriku,
Australiju 1 čak u Novi Zeland. Mnogi od njih se vjerovatno nikad više neće vratiti na svoja °gnjištai Razrušeni su ili onesposobljeni industrijski objekti; školske i
zdravstvene ustanove, javne zgrade, sakralni objekti. Pedestogodišnji trud, napor i znoj u izgradnji fabrika, škola, domova, pretvoren je u prah i pepeo.
Agresor je imao cilj da uništi sve u cemu se i od čega se živjelo i na taj način etnički očisti i te teritorije kako bi ih proglasio »srpskim“! Ali vratimo se događajima od
90-tih godina prošlog vijeka.